Online Learning /Teaching සදහා නොමිලේ ලැබෙන / පාවිච්චි කල හැකි Software

 හැමෝම සෞඛ්‍ය අංශ ලබාදෙන උපදෙස් අනුගමනය කරින් හොඳින් ප්‍රවේශමෙන් ඇති කියල විශ්වාස කරනවා .මේක ලියන්න ප්‍රධානතම හේතුව මේවගේ ත්ත්වෙකදි උනත් ළමයින්ට ඉගෙන ගන්න , ගුරුවරුන්ට උගන්වන්න උදව්වක් කරන එක . සමහර විට දැනටමත් මේ ටුල්ස් ගොඩක් අය පාවිච්චි කරනවා ඇති . එත් එහෙම පටන් ගන්න මුලික දැනීමක් නැති යට පටන් ගන්න මේක උදව්වක් වේවි කියල විශ්වාස කරනවා .

හරි දැන් බලමු අපිට නොමිලේ පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් Software Tools මොනවාද කියල ඔන්ලයින් ලර්නින් වලට. මම හැම එකක්ම මෙතන දාන්න යන්නේ නැහැ එත් බහුලවම පාවිච්චි කරන 3ක් ගැන පැහැදිලි කරන්නම් . පස්සේ ඒවා ඉන්ස්ටෝල් කරගන්න හැටි සහ  Online Class එකක් Setup කරගන්න හැටි පියවරෙන් පියවර කියන්නම් .

1. Zoom  ( https://zoom.us/)

ලංකාවේ ගොඩක් ඔන්ලයින් ක්ලාස් කරන අය අතරේ ජනප්‍රියම සොෆ්ට්වෙයා එක කිව්වොත් නිවැරදියි .මේකේ තිබුණු ප්‍රධානතම ගැටලුව අපිට දෙන ෆ්‍රී එඩිෂන් එහෙමත් නැත්තම් නොමිලේ ලැබෙන සංස්කරණයේ අපිට එක දිගට  පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් විනාඩි 40 ක මිටින් එකක් විතරයි . එත් තියෙන තත්වය නිසා එයාල තාවකාලිකව ඒ සීමාව අයින් කරලා තියෙනවා . ඒ ගැන විස්තරය පහලින් බලාගන්න පුළුවන් .

https://zoom.us/education

හරි දැන් බලමු මේකේ තියෙන වාසි සහ අවාසි .

ප්‍රධානතම වාසිය Basic Version එක නොමිලේ ලබාගන්න පුළුවන් , දෙදෙනෙක් අතර කරන මිටින් එකකට අර විනාඩි 40 සීමාව නැහැ . එත් කණ්ඩායමක් විදිහට කරන කොට අපිට යන්න පුළුවන් විනාඩි 40ක් දක්වා විතරයි එත් මතක තියාගන්න ඕන මුදල් ගෙවල ලබාගන්න සංස්කරණය එහෙමත නැත්තම් Eidtion එකේ එහෙම ප්‍රශ්නයක් නැහැ අපි මෙතැනදී කතා කරන්නේ නොමිලේ ලැබෙන ඒවා ගැන විතරයි .
තවත් දෙයක් මේ කණ්ඩායමකට ගන්න පුළුවන් උපරිම ප්‍රමාණය 100ක් ඉතින් ඊට වඩා ගානක් ඉන්නවා නම් .වෙන ක්‍රමයක් ගැන හිතන්න වෙනවා .

2. Microsoft Teams (Free Edition: https://www.microsoft.com/en-ww/microsoft-365/microsoft-teams/free)

    මයික්රෝසොෆ්ට් ආයතනය ලබා දෙන Teams නොමිලේ ලබා දෙන සංස්කරණයත්  අපිට ඔන්ලයින්  මිටින් සහ ක්ලාස්  කරන්න  පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්. මේකෙදි තියෙන විශේෂ වාසිය එක පරිශීලයෙකුට User කෙනෙකුට 2GB online ස්ටෝරේජ් එකක් ලැබෙනවා ඒවගේම එකවුන්ට් එකට 10 GB හවුලේ පවිච්චි කරන්න පුළුවන්Shared  online ස්ටෝරේජ් එකක්  ලැබෙනවා , එක නිසා ෆයිල්ස් හුවමාරු කරගන්න මිටින් එක නැත්ත්ට්ම් ක්ලාස් එක රෙකොර්ඩ් කරගන්න අවස්තාව ලැබෙනවා . අවසානයේදී හැමෝටම මිටින් රෙකොර්ඩින් එක ඩවුන්ලෝඩ් කරගන්න පුළුවන් විශේෂම කාරණය free වර්ෂන් එකේ අපිට මිටින් එකකට ලක්ෂ 5ක් වෙනකන් එකතු කරගන්න පුළුවන් , එකනම් හිතුවටත් වඩා වැඩියි නේද ?. ඒවගේම මිටින් Time Limit එක පැය 8ක් කියලයි සදහන් වෙන්නේ .

3. Cisco Webex Meetings (https://www.webex.com/downloads.html)

    

අවසාන එක විදිහට මම තෝරගත්තේ සිස්කෝ සමාගමෙන් ලබාදෙන Webex Meetings , මේකෙදිත් අනෙක් හැම එකකම ලැබෙන පහසුකම් ලැබෙනවා  , නොමිලේ ලැබෙන සීමාව වන්නේ අපිට මීටින් එකක් සඳහා එකවරක් සඳහා ලැබෙන උපරිම කාලය විනාඩි 50 , සහ එකතු කරගන්න පුළුවන් ගණන 100 ක් .

ඉතින් අපිට මෙතැනදී වැදගත් වන කරුණු විතරයි මම සදහන් කලේ .මොකද අනෙක් පහසුකම් ඕනෑම එකෙක තිබිය යුතු සහ තියෙන දේවල් . ෆයිල් ෂෙයාරින් , රෙකොර්ඩින් , චැට් ,මොබයිල් (Mobile apps) වගේ  ඒවා හැම එකකම තියෙනවා . ඉතින් මම නම් කියන්නේ දන්නා අය ඇරෙන්න පටන් ගන්න අය ඔය තුනම ට්‍රයි කරලා බලන්න තමන්ට පහසු මොකක්ද කියල .නොමිලේ ලැබෙන නිසා පාවිච්චි කරලා බැලුවට පාඩු නැහැ .

හරි හැමදාමත් කියනවා වගේ ප්‍රශ්න තියෙනවා නම් කමෙන්ට් කරන්න . පුලුවන් සහ දන්නා තරමින් උදව් කරන්නම් . මේ එක එකක් සෙටප් කරගන්න හැටි බ්ලොග් පොස්ට් වලින් දෙන්න බලාපොරොතතු වෙනවා වෙලාව ලැබෙන විදිහට .

එහෙනම් හැමෝම පරෙස්සමින් ඉන්න , සෞඛ්‍ය අංශ වලින් ලැබෙන උපදෙස් හරියට පිළිපදින්න . ලැබෙන කාලය දෙයක් ඉගෙන ගන්න පාවිච්චි කරන්න .

ආයෙත් හමුවෙමු.

ජය වේවා !.

Ransomware - රැන්සම්වෙයා

Ransomware 

                                                                         හැමෝම ප්‍රවේශමෙන් සහ හොඳින් ඇති කියල විශ්වාස කරනවා.වැඩි දෙයක් කතා නොකර අපි කෙලින්ම මාතෘකාවට බහිමු.ගොඩක් අයට වෙලා තියෙන දෙයක් තමයි තමන්ගේ වටිනා කියන දේවල් Ransomware හින්දා නැති වෙලා තියෙන එක , එන්න එන්න Ransomware දියුණු වෙනවා , දැන් සැහෙන වර්ෂන් ප්‍රමාණයක් දැකගන්න පුළුවන් .කොහොම උනත් මේක වෙන්නේ කොහොමද කියල අවබෝධයක් තිබ්බොත් සැහෙන්න දුරකට වලක්වා ගන්න පුළුවන් .

අදියර 01 : පළවෙනියටම වෙන්නේ ඊමේල් එකක් මාර්ගයෙන් එක්කෝ ඇමුණුමක් , එහෙමත් නැත්තම් අටෑච්මන්ට් (Attachment) එකක් හැටියට ,  දෙවනියට ඊමේල් එකේ සඳහන් වෙන වෙබ් ලින්ක් එකක් (Hyperlinks). මේක බොහොම ආකර්ශනිය විදිහට එවන්න පුළුවන් , නොමිලේ මේක දෙනවා අරක දෙනවා වගේ ගිහින් බලන්නම හිතෙන විදිහට . එතකොට මේ Attachment එක හරි Hyperlink හරි ක්ලික් කලොත් එතනින් පටන් ගන්නවා වයිරස් එකට අදාළ කෝඩ් එක ඩවුන්ලෝඩ් වෙන්න .

අදියර 02 : දෙවන අදියර හැටියට වෙන්නේ Operating System එකේ තියෙන දුර්වලතා පාවිච්චි කරලා , රන්සම් කෝඩ් එක බලෙන්ම රන්වෙන තත්වයට පත්කරන එක , මේකෙදි සිස්ටම් එක අප්ඩේට් නැත්තම් ඒ දුර්වලතා එහෙමත් නැත්තම් Security Flaws වැහිලා නැත්තම් මේක ඉතා පහසුවෙන් රන්වෙන්න පටන් ගන්නවා .

අදියර 03 : තුන්වන අදියරේදී තමයි තියෙන ඩේටා ඔක්කොම වගේ විශේෂයෙන්ම Documents , Images , අපිට අයෙත් ඕපන් කරන්න බැරි වෙන්න , විශේෂිත විදිහකට පරිවර්තනය කරන්නේ . එතකොට වෙන්න ෆයිල් එකේ අන්තිමට තියෙන Extension එකට  අමුතුම ආකාරයේ කොටසක් එකතු වෙන්නේ . උදාහරණයක් හැටියට අපි Word ෆයිල් එකක් ගත්තොත් එක වෙන්න පුළුවන් .doc එහෙමත් නැත්තම් .docx
ඊට අමතරව word වලට ආවේනික වෙච්ච ෆයිල් icon එක පෙන්වනවා , එත් මේකෙදි වෙන්නේ ඒ දෙකම වෙනස් වෙනවා , එක්ස්ටෙන්ෂන් එකට doc , docx වෙනුවට අමුතුම නොදන්නා එක්ස්ටෙස්න්ෂන් එකක් එකතු වෙනවා .
මේක වෙන්න ගොඩක් ලොකු වෙලාවක් යන්නේ නෑ සමහර විට තත්පර 30 කින් ඔය ඔක්කොම වෙන්න පුළුවන් .මෙහෙම උන් පස්සේ බලාගන්න පුළුවන් ෆෝල්ඩර් ඇතුලේ උපදෙස් අඩංගු web page එකක් හෝ Popup Massage එකක්  සහ text file එකක් , එකේ තියෙන්නේ ආයෙත් ෆයිල් ටික ඕන නම් ගෙවන්න ඕන ගාන සහ ගෙවන විදිහ.

ගොඩක් වෙලාවට පෙනුම වෙනස් උනාට ඔය මැසේජ් වල තියෙන ගෙවන්න තියෙන විදිහ වගේ දේවල් සමානයි .

අදියර 04 : ආසාදනය වෙච්ච එහෙමත් නැත්තම් infect උන PC එක හෝ Server එක නෙට්වර්ක් එකක නම් තියෙන්නේ අර උඩිදි කිව්වා වගේ ඔපරේටින් සිස්ටම් එකේ තියෙන ආරක්ෂණ  උපක්‍රම වල අඩුපාඩු පාවිච්චි කරමින් අනෙක් ඒවටත් පැතිරෙන්න පටන් ගන්නවා .

ඔන්න ඔහොම තමයි ඕක පැතිරෙන්නේ , ගොඩක් අය අහන දෙයක් තමයි , මෙහෙම උනායින් පස්සේ අර වෙනස් වෙච්ච ෆයිල් ආයෙත් ගන්න පුලුවන්ද කියන එක . ගන්න පුළුවන් සම්භාවිතාව ඉහලයි , එත් අයෙත් තිබ්බ තත්වෙට ගන්න Software Tool එකක් හදන්න , කාලයක් ගතවෙනවා , එක මාසයක් අවුරුද්දක් වෙන්නත් පුළුවන් .හේතුව ඔය ෆයිල්ස් එක්න්ක්රිප්ට් , එහමත් නැත්තම් කියවන්න බැරි වෙන්න හදන විදිහට අදාල අල්ගොරිතම් එක , එහෙමත් නැත්තම් පිළිවෙල හරියටම දන්නේ හදපු කෙනා විතරයි . ඉතින් ඒ හදපු ක්‍රමය හොයාගන්න කාලයක් යනවා.


පැතිරීම අනුව වඩාත් ප්‍රසිද්ද රන්සම් ප්‍රභේධ ලිස්ට් එකක් තමයි පහලින් පෙන්වල තියෙන්නේ .

Source :https://www.safetydetectives.com/blog/ransomware-statistics/

මීට අමතරව බරගානක් තියෙනවා , ඒවගේම හැම දාම අලුත් වේවි , දියුණු වේවි මේකත් ඉදිරියට එනවා , මොකද මෙකෙන් මහා පරිමාණයෙන් සල්ලි  හම්බ කරන්න ලේසියි . සමාන්‍යයෙන් රන්සම් වෙයා වලට සල්ලි ගෙවන එක නීති විරෝධියි. එත් කරන්න දෙයක් නැති මිනිස්සු සල්ලි ගෙවල තමන්ගේ ෆයිල් ටික ආයෙත් ගන්නවා ඒක නවත්වන්න බෑ , විශේෂයෙන් බිස්නස් එකකට අදාල දේවල් නැතී උනොත් එක සමහරවිට ඒ ගෙවන ගානට වඩා සිය දහස් ගුණයක පාඩුවක් වෙන්න පුළුවන් . පවුද්ගලිකවත් තමන් ආරක්ෂා කරගත්ත දේවල් ෆොටෝස් , වැදගත් ලියකියවිලි නැති වෙන එක විශාල පාඩුවක් .එත් අපිටනම් ගෙවල ඕක ගන්න එක කරන්න අමාරුයි මොකද ගොඩක් වෙලාවට ගෙවන්න තියෙන්නේ ඩොලර් වලින් .ඉතින් අපිට කරන්න තියෙන්නේ ආරක්ෂා වෙන එක තමයි .

දැන් බලමු කොහොමද මේකෙන් ආරක්ෂා වෙන්නේ කියල .

කරන්න ලේසිම වැඩේ තමයි ආවට පස්සේ පසු තැවෙන වට වඩා නොඑන විදිහට වැඩ කරන එක , එකියන්න් ලේසිම වැඩේ ඊමේල් ආවට , නොදන්නා ඇඩ්රස් වලින් එන ඊමේල් වල ඇමුණුම් , එහෙමත් නැත්තම් ඇටෑච්මන්ට් ඕපන් නොකර ඉන්න එක , ඒවගේම හයිපර් ලින්ක්ස් (Hyper Linkes ) , එකියන්නේ වෙනත් සයිට් වලට යන්න දාල එවන ලින්ක්ස්. නිකන් හරි ඩවුන් ලෝඩ් කරගත්තු attachment එකක් හරි බලන්නම හයිපර් ලින්ක් එකක් හරි ඔපන් කරනන් ඕන නම් හොඳම දේ virustotal.com සයිට් එකට ගිහින් ෆයිල් එක අප්ලෝඩ් කරලා ස්කෑන් කරන එක , හයිපර් ලින්ක් එකත් ස්කෑන් කරලා බලන්න පුළුවන් .එකේදී කරන්න නොයෙකුත් පිළිගත්තු වයිරස් ස්කෑනර් ගණනාවකින් එකවර ස්කෑන් කරලා එකෙන් කියනවා ඒ ෆයිල් එක හරි ලින්ක් එක හරි හානිදායක එකක් ද නැද්ද කියල . එතකොට තීරණය කරන්න පුළුවන් එක ඕපන් කරලා බලනවද නැද්ද කියල . එකෙන් රන්සම් වෙයා විතරක් නෙවේ හැම එක්කෙටම ස්කෑන් කරනවා .

ඊට අමතරව අපිට පුළුවන් අපේ වැදගත් දේවල් බැකප් කරලා වෙනම ඩ්‍රයිව් එකක තියාගන්න.සම්හර විට එක ක්ලවුඩ් ඩ්‍රයිව් එකක් වෙන්න පුළුවන් , GDrive , DropBox , OneDrive වගේ එහම නැත්තම් , External Hard Drive එකක් වෙන්න පුළුවන් .

අපි හිතමුකෝ කොහොම හරි මේක ඉන්ෆෙක්ට් උනා කියල , ඊ ලඟට මොකද කරන්නේ ,

පලවෙනියටම කරන්න තියෙන්නේ වයිරස් එක රන්වෙන එක නතර කරලා , එක අයින් කරන් ඉන්න ඕන , නෙට්වර්ක් එකක නම් පුළුවන් තරම් නෙට්වර්ක් එකෙන් සම්භාන්දතාව අයින් කරන්න ඕන .එකට විස්තර කරන්න ඕන දේවල් , ටූල්ස්  විශ්වාසවන්ත  සයිට් වලින් විතරක් ගන්න , එකියෙන්නේ කාලයක් තිස්සේ මාර්කට් එකේ ඉන්න Security , Antivirus ටුල්ස් හදන කම්පැනි වගේ .එකේ එක ඒව අයින් කරන්න කරන්න තියෙන දේවල් වෙනස් නිසා එකින් එකට මේකේ විතර ලියන්න අමාරුයි.

අවධානම වැඩිපුරම තියෙන්නේ Windows Operating System තියෙන කම්පියුටර වලට , එක නිසා ඒවා නිතරම Update කරල තියාගන්න ඕන . ඊළඟට තමන් පාවිච්චි කරන වෙබ් බ්‍රව්සරයත් අප්ඩේට් කරන්න ඕන ,
අනෙක  Virus Guard එකත් නිතරම් Up to Date තියාගන්න ඕන . Update කරන්න Data යනවා තමයි , එත් පසු තවෙනවට වඩා ඒක කරන එක හොඳයි .

අනෙක සොෆ්ට් වෙයා  ක්‍රැක් , පැච් , ඔය කසිම කෙනෙක් ඕව නිකන් හදල දෙන්නේ නෑ , එකෙන් වෙන්නේ
වයිරස් , වෝම් වගේ දේවල් පතුරවන්න සහ Network Based Attack වලට  ඔයාගේ  PC එක පාවිච්චි කරන එක .ඒවගේම ඔයාගේ ඩේටා හොරෙන් ගන්න එක . එහම තමයි අනෙක් අතට එයාල සල්ලි හොයන්නේ , ඔය ක්‍රැක් පැච් රන් කරද්දී , වයිරස් ගාඩ් එක ඩිසේබල් කරන එකෙන් , එකට අවස්ථාව ලැබෙනවා ආරක්ෂණ උපක්රම මග ඇරලා පාර හදාගන්න , ඒකියන්නේ   Security Bypass කරන්න . ඊටපස්ස්සේ වයිරස් ගාඩ් එක තිබ්බත් එකයි නැතත් එකයි . ඉතින් ඒ තියෙන දුර්වල තාවම පාවිච්චි කරලා Ransom එකටත් ලේයෙන්ම ඇතුලට රිංග ගන්න පුලුවන් .

දැනටමත් Ransom වලින් බැට කාපු අයට කරන්න තියෙන්නේ , එන්ක්‍රිප්ට් වෙච්ච ෆයිල් වෙනම තැනකට කොපි කරලා ආරක්ෂිතව තියාගන්න එක . ගොඩක් වෙලාවට පස්සේ කාලෙකදී ඕකට ටුල් එකක් Security Industry එකේ ඉන්න කම්පැනි නොමිලේ නිකුත් කරනවා , දනට නිකුත් කරල් තියෙන ටුල්ස් ඔක්කොම වගේ පහල සයිට එකේ තියෙනවා , එකෙන් දනට හානියක් වෙලා රිකවරි කරගන්න ඉන්න අය පොඩ්ඩක් බලන්න තමන්ගේ රන්සම් එකට අදාළ ඩික්රිප්ෂන් ටුල් එක ඒ ලිස්ට් එකේ තියෙනවද කියල . ටුල් එක අරන් ඉන්ස්ටෝල් කරල ඒ උපදෙස් අනුව වැඩ කලොත් ආයෙත් නැතිවෙච්ච් දේවල් ලබා ගන්න පුළුවන් වේවි .

 https://www.nomoreransom.org/en/decryption-tools.html


තවත් ක්‍රමයක් තියෙනවා ෆයිල් රිකවර් කරගන්න එකේදී වෙනේ ,දැනට තිබ්බ ෆයිල් එකේ අවසානෙට ම අප්ඩේට් වෙච්ච  Version එකක් රිකවර් කරල ගන්න එක , එකට කියන්නේ VSS -  Volume Shadow Copy Service .ඒ සර්විස් එක Operating System එකෙන් ම එන විශේෂාංගයක් , බැකප් වලට .ඉතින් ඒක රන්වෙනවා නම් අපිට පුළුවන් Shadow Explorer කියන සොෆ්ට්වෙයා එක පාවිච්චි කරල අර එන්ක්‍රිප්ට් වෙච්ච ෆයිල් එකේ , එකාට වඩා පරණ එත් අලුත්ම ෆයිල් එකේ , කොපියක් ගන්න .

Volume Shadow Copy Service

Shadow Explorer ඔයාලාට නොමිලේ මෙන්න මේ ලින්ක් එකෙන් ලබා ගන්න පුළුවන් : https://www.shadowexplorer.com/downloads.html

හරි මේක ඉතින් කෙටියෙන් කිව්වේ , දික් වෙන්න වෙන්න එපා වෙන නිසා , මිට අමතරව ගැඹුරු කරුනු දැනගන්න ඕන නම් පහල ලින්ක් වලින් බලාගන්න .

1. Ransomware  :  https://digitalguardian.com/blog/history-ransomware-attacks-biggest-and-worst-ransomware-attacks-all-time

2. VSS :https://docs.microsoft.com/en-us/windows-server/storage/file-server/volume-shadow-copy-service

ප්‍රශ්න තියෙනවා නම් කමෙන්ට් කරන්න .පුලුවන් විදිහට විසදලා දෙන්නම් .

තවත් ලිපියකින් හමුවෙමු .

පරිගණක දෝෂ නිරාකරණයට උදව්වක් - PC Troubleshooting Tips

                           
                       

                                           
                         මම දැක්ක මේ කරදර අස්සේ ගොඩක් අයට තමන්ගේ කම්පියුටර් එකෙත් ප්‍රශ්න ඇවිල්ල , ඉතින් එකට උදව්වක් හැටියට මම මේක දාන්න හිතුව .ලොකු දේවල් නෙවේ පොඩි පොඩි දේවල් මොකක්ද වෙලා තියෙන්නේ කියල හදුනාගන්න . හරි ඉස්සරවෙලාම බලමු වෙන්න පුළුවන් පිටතට පේන දේවල් වලින් කොහොමද අඳුන ගන්නේ කියල .

1. No Power    : පවර් ඔන් වෙන්නේ නැත.

    මේකෙදි පවර් ඔන් වෙන්නේ නෑ කියන්නේ , සිස්ටම් යුනිට් එක , මේවගේ කාරණයක් බලද්දී කිසි ම       වෙලාවක මැදින් බලන්න පටන් ගන්න එපා . චෙක් කරන්න ගන්න පවර් කේබල් එකේ ඉඳන්ම .ඒවගේම එක ප්ලග් කරන ප්ලග් පොයින්ට් එකේ ඉඳලම .මොකද සමහර බාල පවර් කේබල් මැදින් කැඩෙනවා පිච්චේනව .

අනෙක පවර් සප්ලයි එකට කනෙක්ට් වෙන පැතතේ ඇතුලේ තියෙන කන්ටැක්ට් ප්ලේට් පිච්චුන ඒවත් මට හම්බ වෙලා තියෙනවා . UPS තියෙනවා නම් එක හරහා දෙන්නේ නැතිව කෙලින්ම දීලත් බලන්න .මල්ටිමිටරයක්  හරි කන්ටිනුටි ටෙස්ටර් එකක්  තියෙනවා නම් කේබල් ටික එකෙන් චෙක් කරගන්න පුළුවන් .

                                                          ඒ ඔක්කොම හරි නම් ඊළඟට බලන්න ඕන , සිටම් යුනිට් එක ගලවලා , පවර් බටන් එක වැඩ කරනවද කියල හරියට.පවර් බටන් එක ගහල තියෙන කනෙක්ටර් එක ප්‍රවෙශමෙන් ගලවල , පවර් ඕන කරලා ප්‍රවේශමෙන් පවර් බටන් පින් දෙක ෂෝර්ට් කරලා බලන්න පවර් ඔන් වෙනවද කියල . එහෙම ඔන් වෙනවා නම් පවර් බටන් එකේ ප්‍රස්නයක්.

                                                එහෙම කලත් තවමත් පවර් ඔන් වෙන්නේ නැත්තම් , පවර් සප්ලයි එක ගලවල එලියට අරන්  24 පින් කනේක්ටරයේ ලොක් එක තියෙන පැත්තේ ලොක් එකට උඩින් තියෙන කොලපාට වයරෙයි , කලුපාට වයරෙයි , පේපර් පින් එක වගේ එකක් අරන් එකට ෂෝර්ට් කරලා බලන්න පවර් සප්ලයි එක ඔන් වෙනවද කියල .හැබැයි නිකන් ඔන් උනා කියල එක හොඳමයි කියල කියන්න බෑ .එත් දල අදහසක් ගන්න පුලවන් හොඳයි කියල . 

ඊටපස්සේ කරන්න තියෙන හොඳම දේ , මදර් බෝඩ් එක , පවර් සප්ලයි එක , රැම් , ප්‍රොසෙසර් සෙට් එක පිටින් කෙසින් එකෙන් එලියට අරන් , අයෙත් පවර් සප්ලයි එක කනෙක්ට් කරලා බලන එක , ඔන් වෙනවා නම් මොනිටරේ ගහල බලන්න ස්ක්‍රීන් එක එනවද කියල . ඔන් වෙන්නේ නැත්තම් , RAM  අනෙක් කාර්ඩ් , ගලවල බලන්න ඔන් වෙනවද කියල . ඔන් වෙනවා නම් පස්සේ කාඩ්ස් එකින් එක , ක්ලීන් කරලා ප්ලග් කරලා බලන්න .

එහෙමත් ඔන් වෙන්නේ නැත්තම් අපිට හිතන්න පුළුවන් , බෝඩ් එක හරි පවර්සප්ලයි එකේ හරි ප්‍රශ්නයක් කියල . ලේසිම දේ වැඩ කරන පවර් සප්ලයි එකක් කාගෙන් හරි ඉල්ලගෙන උඩ කියල තියෙන විදිහට  අයෙත් ට්‍රයි කරලා බලන එක.

2. Blank Screen  : පවර් ඔන් වෙනවා එත් ස්ක්‍රීන් එකේ මොකුත් නෑ 

   

    මෙ වෙලාවේදී අවස්ථා දෙකක් තියෙන්න පුළුවන් , එක අවස්ථාවක මදර් බෝඩ් එකේ බසර් එකෙන් බීප් කෝඩ් ඇහෙන , ඒ අවස්ථාවේදී අපිට බීප් කෝඩ් එක අනුව හිතාගන්න පුළුවන් කොහෙද අවුල කියල . හැබැයි මතක තියාගන්න ඕන සමහර මදර් බෝඩ් වල අසේම්බල් කරද්දී සමහර අය අමතක කරනවා බසර් එක ප්ලග් කරන්න එතකොට නම් කොහ්මත් බීප් නෑ තමා .

අනෙක් අවස්තාව , VGA /HDMI/ DVI කේබල් වල ප්‍රශ්න සහ , මොනිටරයේ කනේක්ටරේ හෝ සිස්ටම් යුනිට් එකේ කනේක්ටරේ ප්‍රශ්න . ඒ ඇරෙන්න මොනිටරේම ප්‍රශ්න තියෙන්න පුළුවන් . මොනිටරේ මෙනු බටන් එක එබුවහම මෙනු එක පෙන්වනවා නම්  එකියන්නේ ගොඩක්ම වෙලාවට මොනිටරේ ප්‍රශ්නයක් නැහැ කියල හිතන්න පුළුවන් .එත් එකත් පෙන්වන්නේ නැත්තම් ඉතින් මොනිටරේ අවුලක් .කේබල් වල සැකයක් තියෙනවා නම් හොදම ක්‍රමය තමයි මාරු කරලම බලන එක . කනෙක්ටර් බලද්දී ටෝච් එකක් පාවිච්චි කරල හරියට බලන්න පින් නැවිලා ද ඇද වෙලාද කියල .

බැරි වෙලාවත් බසර් එකක් නැත්තම් බීප් නෑ කියල කිව්වනේ , කොහොම උනත් කේබල් කනෙක්ටර් හොඳනම් , VGA කාර්ඩ් එක , RAM මොඩියුල් දෙකම ගලවල , හොඳ මකනයකින් කන්ටක්ට් පොඉයින්ට්ස් ක්ලීන් කරලා අයෙත් ප්ලග් කරල බලන්න . කොහොම උනත් බසර් එකක් හොයාගෙන ප්ලග් කරගත්තොත් බීප් කෝඩ් වලින් හොයාගන්න පුළුවන් RAM , VGA දෙකෙන් කොයි එකේද ප්‍රශ්නේ කියල , මොකද ඔය දෙකෙන් මොකක් අවුල් උනත් ඩිස්ප්ලේ නෑ  . ඔන්බෝඩ් VGA තියෙන , කාඩ් එකක් ගහල තියෙන අයට එක පන්නල ඔන්බෝර්ඩ් එකට මොනිටරේ ගහල බලාගන්න පුළුවන් වැඩ කරනවද කියල ,ඔන්බෝර්ඩ් තියෙන අයට කාඩ් එකක් ගහල බලන්න පුළුවන් වැඩ ද කියල , එත් එක 100% සහතික වෙන්න බෑ .
                                                  බීප් කෝඩ් වලින් මොනවාද කියවෙන්නේ කියල ඉන්ටර්නෙට් එකේ ඕන තරම් තියෙනවා , එත් සමහර විට හැම සිස්ටම් එකකම ඔය බීප් කෝඩ් එකම කියවෙන්නේ නෑ  , සිස්ටම් බෝර්ඩ් එක හදන කම්පැනි එකෙන් ම එක හොයාගන්න එක තමයි හොඳම දේ . කොහොම උනත්  මෙතන අවශ්‍ය කරන ඔක්කොම වගේ තියෙනවා :https://www.computerhope.com/beep.htm .

ඒ අතරේ පොඩ්ඩක් බලන්න ඕන VGA එකේ , Mother Board එකේ තියෙන කොටස් වල , පිච්චුන මාර්කස් , ඒවගේම ඉදිමිලා වගේ තියෙන කන්ඩේන්සර් තියෙනවද කියල. එහෙම නම් වැඩ කලත් වැඩි ආයු කාලයක් නැහැ කියල තමයි කියන්න තියෙන්නේ.

                                                                                                                        

3. Screen with Error /Blue Screen : පවර් ඔන් වෙනවා , ස්ක්‍රීන් එකේ එක්කෝ එරර් මැසේජ් එකක්                 පෙන්වනවා නැත්ත්තම් . නිල් පාට ස්ක්‍රීන් එකක් එක්ක එරර් මැසේජ් එකක් .

   කලුපාට ස්ක්‍රීන් එකේ මැසේජස් ( Bios Error Massages) :

   1. DISK BOOT FAILURE - INSERT SYSTEM DISK AND PRESS ENTER- මේකෙදි බලන්න
       ඩ්‍රයිව් කේබල් ,  බයෝස් වල  බුට් ඔර්ඩර් එක අන්තිම වශයෙන් හාඩ් ඩිස්ක් එක වෙන්නත් පුළුවන් .

   2. Operating System Not Found : ඔපරේටින් සිස්ටම් එකේ ප්‍රශ්නයක් , රෙපෙයාර් කරන්න වෙනවා                                                                   නැත්තම් අලුතෙන් දාන්න වෙනවා .

   3. cmos checksum error : මදර් බෝඩ් එකේ බැටරිය  (CR 2032 )  අලුතෙන් දාල , බයෝස් ඩිෆෝල්ට්                                                    ලෝඩ් කරන්න .

  

  නිල්පාට ස්ක්‍රීන් එකේ මැසේජස් (Critical STOP Errors)

  

උඩ තියෙන මැසේජ් ඔක්කොම එන්නේ ඔපරේටින් සිස්ටම් එක ලෝඩ් වෙන්න ඉස්සර වෙලා , හැබැයි නිල් පාට ස්ක්‍රීන් එකේ එරර් පෙන්වන්නේ එකෙන් පස්සේ .ඔය වගේ නිල්පාට ස්ක්‍රීන් එන අවස්ථා 2ක් පෙන්වල තියෙනවා පහල රූපේ. පහලම තියෙන එකේ  එරර් මැසේජ් එකට අදාල විස්තර හොයාගන්න අපිට පොඩ්ඩක් ගුගල් පාවිච්චි ක‍රන්න වෙනවා , එත් උඩ තියෙන එකේ STOP එකට පස්සේ තියෙන 0xවලින් පටන් ගන්න කෝඩ් ඉස්සරහ තියෙන බින්දු ඔක්කොම අත හැරලා ඉතුරු වෙන කෝඩ් එක පවිච්චි කරලා  , ඊට පහලින් දීල තියෙන වගුවෙන් මොකක්ද ප්‍රශ්නය  හෝ ප්‍රශ්නයට හේතුව හොයාගන්න පුලුවන්.            

Image from : https://www.informit.com/articles/article.aspx?p=2254213&seqNum=5

  

                     

               Rerefences : https://www.informit.com/articles/article.aspx?p=2254213&seqNum=5   

  හදිසියේ ලිව්මවත්ම මම හිතනවා මේ ටික ප්‍රයෝජනවත් වෙයි කියල .  තව ප්‍රශ්න තිබ්බොත් කමෙන්ට් කරන්න පුළුවන් විදිහට උදව් කරන්නම් .